Κυριακή 14 Μαΐου 2017


                                                 Ναπολέων

Η πρώτη ανάρτησή μου δεν έχει να κάνει με κανένα πελάτη της «Ζώγιας» αλλά με τον πρώτο που άφησε το στίγμα του μέσα εκεί. Ο συνεργάτης και πιστός φίλος μου, που έφυγε λίγες μέρες πριν. Ο Ναπολέων, για πολλούς Ζώγιος∙ τον έλεγαν χαριτολογώντας πελάτες της «Ζώγιας» στην Σβώλου. Σήμερα θα μιλήσω γι’ αυτόν. Αλλά τι να πω; Πώς να στριμώξεις μια φιλία και μια άριστη συνεργασία τριάντα χρόνων μέσα σε δυο σελίδες; Τα τελευταία χρόνια, όταν συνειδητοποιούσε την εξέλιξη της ασθένειάς του, έλεγε Τι θα έκανα αν δεν είχα κι εσένα; Κι εγώ του έλεγα να μην το σκέφτεται, δεν είχα ξεχρεώσει ακόμα. Τώρα που έφυγε αισθάνομαι πως όντος δεν πρόλαβα να το κάνω.
Θυμάμαι όταν του ζήτησα πριν τριάντα ένα χρόνια να με βοηθήσει ν’ ανοίξω ένα είδος καφέ- βιβλιοπωλείο όπου μέσα εκεί θα σερβίραμε κυρίως τσάι, εντύπωση δεν του έκανε η παρουσία του βιβλίου μέσα σε τέτοιον χώρο (η σχέση του με τα βιβλία ήταν δύσκολη), αλλά το ρόφημα. Μα τσάι; Απόρησε. Τότε ήταν που είπε το εκπληκτικό: Δεν καταλαβαίνω την ιδέα σου ακριβώς, αλλά θα σε βοηθήσω να την υλοποιήσεις. Και γεννήθηκε η πρώτη «Ζώγια» στη Σβώλου. Τον χώρο τον βρήκαμε μετά από μήνες ξεσκάλισμα των αγγελιών στις σελίδες των εφημερίδων της πόλης. Τσέκαρα εκείνα που μ’ ενδιέφεραν, τα έβλεπα πρώτα εγώ, επέλεγα αυτά που βόλευαν γι’ αυτό που είχα στο μυαλό μου και μετά ερχόταν ο Ναπολέων για να ελέγξει τις λεπτομέρειες με μεγάλη προσοχή, άσχετα αν πρόθεσή μας ήταν, οποιοδήποτε μαγαζί κι αν επιλέγαμε να το ανακαινίζαμε εκ βάθρων. Η διαδικασία αυτής της έρευνας κρατούσε τόσο χρόνο  που λίγωνε το νευρικό μου σύστημα. Εγώ από τη φύση μου βιαστική, ανυπόμονη για το αποτέλεσμα κι εκείνος πράος, προσεκτικός, λεπτολόγος, τα ζώα μου αργά, τον κατηγορούσα. Μαγαζί θα στήσουμε κι απ’ ότι λες σπουδαίο… άσε ν’ ασχοληθώ εγώ μ’ αυτά τα πρακτικά θέματα, εσύ σκέψου πως θα στήσεις τις βιβλιοθήκες σου και πως θα φτιάχνεις τα τσάγια σου, ήταν η ήρεμη απάντησή του. Αυτό γινόταν όλα τα χρόνια της συνεργασίας μας. Εκείνος έκανε τη βρώμικη δουλειά, λογιστικά, εφορείες, τράπεζες, εργάτες, τεχνίτες, προμηθευτές,  κι εγώ είχα την υψηλή καλλιτεχνική και λειτουργική εποπτεία, επιλογή και αγορά βιβλίων, παρουσιάσεις συγγραφέων, εκθέσεις ζωγραφικής, λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και επίσης την επιλογή προσωπικού και τις λειτουργίες πίσω απ’ το μπαρ αλλά και του σαλονιού. Με τα χρήματα είχα από πάντα κακή ως αδιάφορη σχέση. Ποτέ δεν ήξερα τι συνέβαινε πίσω απ’ το ταμείο, οι καλοί τσίροι, που τους μάθαινα το επόμενο πρωινό απ’ τον ίδιο, με ενθουσίαζαν όχι όμως με την ενσυνείδητη κατάσταση του χρήματος, αλλά με την σύλληψη της ιδέας, αν και πόσο είχε μιλήσει στις καρδιές των θεσσαλονικέων.  Εκείνος αποφάσιζε ποια τρύπα θα κάλυπτε τη επομένη, ποιον προμηθευτή θα ξεχρέωνε, ποια προϊόντα θα παράγγελνε. Όχι γιατί το απαίτησε, αλλά γιατί η υπεροχή του σ’ αυτά τα θέματα φάνηκε απ’ την αρχή και με βόλευε μια και δεν προκαλούσαν το δικό μου ενδιαφέρον. Βέβαια δεν ξεχνούσε να με ενημερώνει που δόθηκε η παραμικρή δραχμή, πάντα με επιμονή στην τάξη. Εγώ με την τάξη, στην ουσία με κάποιες όψεις της, έκανα τη γνωριμία μου πολύ αργά, όταν πια ο συνεργάτης μου δεν μπορούσε να ‘ναι συνεπής λόγω ασθένειας∙ ήταν όμως πάντα εκεί, μέσα στο πνεύμα του μαγαζιού, δίπλα μου σε ότι χρειαστώ, άσχετα αν τα τελευταία χρόνια δεν μπορούσε να βοηθήσει ουσιαστικά.
Ήταν κοντά μου στις καλές και στις κακές στιγμές, στις εύκολες και στις δύσκολες, απ’ τον πρώτο καφέ ακόμα∙ ποτέ δε φανταζόμουν πόσο δύσκολο ήταν να κάνεις έναν σκέτο ελληνικό καφέ στο μπρίκι. Ήταν η πρώτη παραγγελία που έκανα στο μαγαζί, τον έχυσα τρεις φορές∙ την τέταρτη τον κατάφερα. Εκείνος βρήκε τα πρώτα κορίτσια που με εκπαίδευσαν στα πρακτικά ενός καφενείου.  
Η μεγάλη του έκπληξη ήταν όταν αντίκρισε τα πρώτα βιβλία  που έφτασαν και τα τοποθέτησα στα ράφια και τους πάγκους. Εκείνο τον καιρό πολύ σφυροδρέπανο κυκλοφορούσε στα εξώφυλλα. Σοκαρίστηκε. Θα μας κατηγορήσουμε για αριστερούς, ήταν η αντίδραση του. Κι εγώ αριστερή είμαι, τι πειράζει; Είπα εγώ. Με κοίταξε σαν να με ‘βλεπε για πρώτη φορά, ήταν φανερό πως τον ξάφνιασε το γεγονός ότι δεν είχα φυτρωμένα κέρατα στο μέτωπο. Ο Ναπολέων ήταν απ’ τους πολίτες αυτής της χώρας που έμαθαν να ζουν με το φόβο των εθνικών εγκληματιών. Το βλέμμα του τότε μου θύμισε τη μάνα μου, όταν συναντούσε έναν καλό δεξιό, Να φανταστείς είναι δεξιός, μου ψιθύριζε ξαφνιασμένη.
Ο δεξιός φίλος μου με τα χρόνια και με τη συνεργασία και την συμβίωση δίπλα σε μια αμετακίνητη αριστερή, αποδέχτηκε ανομολόγητα όμως, τις πεποιθήσεις μου χωρίς ν’ αλλάξει τις δικές του ποτέ, αλλά και δίχως να λοξοδρομεί όταν αντάμωνε κάποιον αριστερό.
Όταν πια άρχισε να παλεύει με τις διαλείψεις του μνημονικού του κι η αρρώστια έσβηνε σιγά-σιγά το φως απ’ το μυαλό του, άκουγε για εκλογές και με ρωτούσε πότε θα γίνουν κι αν θα έπρεπε να πάει κι εκείνος να ψηφίσει, εγώ τον πείραζα, δεν χρειάζεται, έτσι κι έτσι λάθος ψήφο θα ρίξεις. Δεν καταλάβαινε πια το πείραγμά μου.
Θα μπορούσα να γεμίσω δεκάδες σελίδες γι’ αυτά που βίωσα όντας συνεργάτης του. Αυτό που θέλω να μείνει κυρίως στη μνήμη των φίλων της «Ζώγιας» είναι ό,τι ο Ναπολέοντας  υπήρξε η κρυφή δύναμη, ο ορθοστάτης και η πρακτική πλευρά της «Ζώγιας», κι εγώ τρόπο τινά η ανάλαφρη.
Κρατάω τα λόγια των τελευταίων ημερών, όταν πια έπαψε να με γνωρίζει, αλλά αναφερόταν σ’ εμένα σαν να μην ήμουν μπροστά. Τη θυμάσαι την Ζώγια; Τον είχα ρωτήσει, Καλό κορίτσι, λίγο βλαμμένο όμως, είπε μ’ εκείνο το χαμόγελο που έγινε παρελθόν και λείπει σε όλους μας.


2 σχόλια:

  1. Έχω την μορφή του μπροστά μου αυτή τη στιγμή. Στο μπαρ της Κομνηνών, με το αδιόρατο χαμόγελο και την μειλίχια ματιά του να συζητάμε για θέματα της επικαιρότητας και να αναρωτιέμαι, μα έχει ο Νάκος πρόβλημα μνήμης; Μόνο όταν μετά από ολιγόλεπτη απουσία μου, με ρωτούσε, πού χάθηκες τόσο καιρό; συνειδητοποιούσα πως χειρότερο πρόβλημα δεν υπάρχει. Και εκτίμησα αφάνταστα την αγάπη και την υπομονή σου στο πρόσωπό του και το ότι αγόγγυστα απαντούσες στις άπειρες τηλεφωνικές του κλείσεις σε όλη τη διάρκεια της μέρας.
    Μεγάλο σχολείο ο Ναπολέων!
    Μεγαλύτερο εσύ.
    Θα τον θυμάμαι πάντα σαν έναν γλυκύτατο άνθρωπο, που ξεχείλιζε από ευγένεια και τάξη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή